Δικαστικό μπλόκο στη συμφωνία Google-εκδοτών για την ψηφιοποίηση βιβλίων

Αμερικανικό δικαστήριο απέρριψε τελικά την αμφιλεγόμενη συμφωνία ανάμεσα στη Google και τους εκδότες των ΗΠΑ, καταφέροντας έτσι πλήγμα στα σχέδια της εταιρείας να επεκτείνει
την ψηφιακή βιβλιοθήκη του Google Books.

Η συμφωνία ουσιαστικά θα επέτρεπε στη Google να ψηφιοποιεί βιβλία χωρίς να ζητά την άδεια των κατόχων της πνευματικής ιδιοκτησίας. Όσοι συγγραφείς επιθυμούσαν να εξαιρεθούν τα έργα τους από την ψηφιοποίηση θα έπρεπε να το δηλώνουν μόνοι τους εκ των προτέρων.

Η συμφωνία αυτή «δεν είναι δίκαιη, επαρκής και λογική» αποφάνθηκε το Περιφερειακό Δικαστήριο της Νέας Υόρκης. «Αν και η ψηφιοποίηση των βιβλίων και η δημιουργία μιας γενικής ψηφιακής βιβλιοθήκης θα ωφελούσε πολλούς, [η συμφωνία] θα προχωρούσε υπερβολικά μακριά» γράφει στην απόφασή του ο δικαστής Ντένι Τσιν.

Η συμφωνία θα έδινε στη Google αποκλειστικά δικαιώματα «για την εκμετάλλευση ολόκληρων βιβλίων, χωρίς την άδεια των κατόχων της πνευματικής ιδιοκτησίας». Αυτό θα έθιγε τα δικαιώματα ορισμένων συγγραφέων, καθώς και τα δικαιώματα άλλων φορέων που επιθυμούν να ψηφιοποιήσουν βιβλία.

Η Google, το αμερικανικό Σωματείο Συγγραφέων και η Ένωση Αμερικανών Συγγραφέων ανακοίνωσαν ότι θα καθίσουν και πάλι στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, προκειμένου να καταλήξουν σε νέα συμφωνία.

Τη δικαστική απόφαση χαιρέτισε πάντως η Συμμαχία Ανοιχτού Βιβλίου (Open Book Alliance), ένας φορέας στον οποίο συμμετέχουν μεταξύ άλλων οι ανταγωνιστές της Google Microsoft και Yahoo. Ο νομικός σύμβουλος της Microsoft Τομ Ρούμπιν δήλωσε ότι η συμφωνία που απορρίφθηκε «ήταν δομημένη έτσι ώστε να ισχυροποιήσει την κυριαρχία της Google».

Περίπλοκο ιστορικό

Η υπόθεση ξεκίνησε το 2004, όταν η Google ανακοίνωσε ότι κατέληξε σε συμφωνία με μεγάλες ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες για την ψηφιοποίηση εκατομμυρίων βιβλίων. Το 2005, η εταιρεία δέχτηκε αγωγή από το Σωματείο Συγγραφέων και την Ένωση Εκδοτών, οι οποίοι αντέδρασαν στο ενδεχόμενη ψηφιοποίησης χωρίς δική τους άδεια, και αξίωσαν οικονομικές αποζημιώσεις.

Το 2008, οι δύο πλευρές κατέληξαν σε εξωδικαστικό συμβιβασμό και υπέβαλαν στο δικαστήριο την επίμαχη συμφωνία.

Η εξωδικαστική συμφωνία προέβλεπε ότι η Google θα πλήρωνε 125 εκατ. δολάρια για να ικανοποιήσει αξιώσεις που αφορούν το copyright. Θα δημιουργούσε επίσης ένα ανεξάρτητο «Μητρώο Δικαιωμάτων Βιβλίων», από το οποίο θα αμείβονταν οι συγγραφείς και οι εκδότες.

Το σημαντικό όμως είναι ότι η συμφωνία θα επέτρεπε στη Google να ψηφιοποιεί οποιοδήποτε βιβλίο, εκτός αν ο συγγραφέας ή ο εκδότης είχαν ήδη εκφράσει την αντίρρησή τους. Το δικαστήριο εκτίμησε ότι η συμφωνία θα μπορούσε ίσως να σταθεί αν η Google δεχόταν να ζητά πρώτα έγκριση από τον κάτοχο της πνευματικής ιδιοκτησίας.

Επιπλέον, το δικαστήριο αντέδρασε στο γεγονός ότι η Google θα αποκτούσε αποκλειστικά δικαιώματα για τα λεγόμενα «ορφανά βιβλία», δηλαδή τα παλιά βιβλία που δεν καλύπτονται πλέον από πνευματικά δικαιώματα.

Ο δικαστής επισήμανε ότι το ιδιοκτησιακό καθεστώς των ορφανών βιβλίων θα έπρεπε πρώτα να εξεταστεί από το Κογκρέσο.

Εξάλλου το θέμα αυτό δεν αφορά μόνο την εσωτερική αγορά των ΗΠΑ: Ξένοι συγγραφείς και εκδότες υποστήριξαν ότι η προτεινόμενη συμφωνία παραβιάζει το διεθνές δίκαιο για την πνευματική ιδιοκτησία. Η Γαλλία και η Γερμανία είχαν ταχθεί κατά της συμφωνίας, ενώ την ίδια στάση κράτησαν συγγραφείς και εκδότες στην Αυστρία, το Βέλγιο, την Ινδία, το Ισραήλ, την Ιταλία, τη Νέα Ζηλανδία, την Ισπανία, τη Σουηδία, την Ελβετία και τη Βρετανία.