Η συνεργασία της CIA με τις μυστικές υπηρεσίες του Καντάφι

Δεν υπήρχε αμερικανικός θεσμός πιο εχθρικός έναντι της κυβέρνησης του συνταγματάρχη Καντάφι στη Λιβύη, από τη CIA, της οποίας ο «υποσταθμάρχης» στη Βηρυτό σκοτώθηκε, όταν Λίβυοι
πράκτορες ανατίναξαν αεροσκάφος της PanAm, πάνω από τη Σκωτία, το 1988.
Ωστόσο οι επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 έφεραν και νέους εχθρούς. Τα τελευταία χρόνια, στην προσπάθειά της να συλλέξει πληροφορίες για τη δράση της Αλ Κάιντα στη Βόρεια Αφρική, η CIA είχε αναπτύξει σχέσεις με τις μυστικές υπηρεσίες του Καντάφι.
Τώρα όμως η εξέγερση στη Λιβύη καθώς και οι εξεγέρσεις που είχαν ως συνέπεια την απομάκρυνση των προέδρων στην Τυνησία και την Αίγυπτο, και οι άλλες που απειλούν να ανατρέψουν και άλλα καθεστώτα στην περιοχή, ρίχνουν νέο φως στις σχέσεις μεταξύ των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών και των αυταρχικών καθεστώτων του αραβικού κόσμου. H CIA βρίσκεται αντιμέτωπη με το ερώτημα κατά πόσον τέτοιες σχέσεις μπορούν να βλάψουν τις σχέσεις της Αμερικής με τις νέες δημοκρατικές κυβερνήσεις στις χώρες της περιοχής.
Ανώτεροι Αμερικανοί αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι οι στενές σχέσεις της CIA με τη Λιβύη απέφεραν σημαντικά οφέλη, όπως η διάλυση, εν τη γενέσει του, του προγράμματος πυρηνικών όπλων του Καντάφι, και η από κοινού εξάρθρωση των τρομοκρατικών δικτύων στη Λιβύη. Οπως όμως επισημαίνει ο Ντένις Σ. Μπλερ, πρώην τσάρος των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών μέχρι τον περασμένο Μάιο, ενώ οι Λίβυοι και Αιγύπτιοι πράκτορες συνεργάζονταν με τις ΗΠΑ εναντίον της Αλ Κάιντα, κατέστειλαν αγρίως τους αντικαθεστωτικούς στις χώρες τους. «Οι σχέσεις των Αμερικανών με τους Λίβυους πράκτορες όχι μόνο εμπόδιζαν την κατανόηση, από αμερικανικής πλευράς, των δυνάμεων της αντιπολίτευσης αλλά και είχαν συχνά ως συνέπεια να ταυτιστούν οι ΗΠΑ με τα όργανα της καταστολής». Ο κ. Μπλερ προσθέτει επίσης ότι οι πρόσφατες εξεγέρσεις δίνουν τη δυνατότητα «να ευθυγραμμίσουμε τις σχέσεις των μυστικών υπηρεσιών με τις εθνικές μας αξίες».
Η σύγκρουση των αμερικανικών συμφερόντων διεφάνη το 2009, όταν η έκθεση του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών για τα ανθρώπινα δικαιώματα στη Λιβύη ήταν μια θλιβερή καταγραφή εξαφανίσεων και βασανιστηρίων. Λίγους μήνες νωρίτερα, σε διπλωματικό τηλεγράφημα που ήρθε στην κατοχή της ιστοσελίδας Wikileaks, η κυβέρνηση του Καντάφι χαρακτηριζόταν «ισχυρός σύμμαχος στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» και οι σχέσεις με τις μυστικές υπηρεσίες της Λιβύης, «εξαιρετικές». Εκπρόσωπος της CIA αρνήθηκε να σχολιάσει τις σχέσεις της υπηρεσίας με ξένες μυστικές υπηρεσίες. Ωστόσο, ο Μάικλ Σόιερ, ο οποίος συμμετείχε επί δεκαετίες σε επιχειρήσεις της CIA, υποστηρίζει ότι είναι παράλογο να πιστεύει κανείς ότι όλα αυτά συμβαίνουν χωρίς τη βοήθεια συγκεκριμένων συμμάχων. «Η εξωτερική πολιτική και η δράση των μυστικών υπηρεσιών δεν έχουν καμία σχέση με τις αξίες», αναφέρει ο Σόιερ. «Εχει σχέση με συμφέροντα και ζητήματα ασφάλειας».
Ορισμένοι πάντως πρώην πράκτορες της CIA εκτιμούν ότι η βοήθεια της Λιβύης έχει υπερεκτιμηθεί. Σύμφωνα με τον Βίνσεντ Κανιστράρο, πρώην επικεφαλής της CIA στη Λιβύη, ο Καντάφι συχνά προσπαθούσε να παρουσιάσει τους πολιτικούς του αντιπάλους ως τρομοκράτες και ότι η CIA συνήθισε να συνεργάζεται με μια αδίστακτη κυβέρνηση, επειδή οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες χρειάζονταν απελπισμένα πληροφορίες για πιθανούς τρομοκράτες.
Οι μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ δεν είχαν καμία επαφή με αυτές της Λιβύης για δύο δεκαετίες μέχρι το 1999, όταν η CIA εγκαινίασε μια σειρά μυστικών συναντήσεων με Λίβυους πράκτορες στην Ευρώπη, προκειμένου να συλλέξει πληροφορίες για τρομοκρατικά δίκτυα στη Βόρεια Αφρική. Στην αυτοβιογραφία του, που κυκλοφόρησε το 2007, ο πρώην επικεφαλής της CIA, Τζορτζ Τζ. Τένετ, αναφέρει ότι οι συναντήσεις με τον επικεφαλής των λιβυκών μυστικών υπηρεσιών, Μούσα Κούσα, ήταν ενδεικτικές του σουρεαλιστικού κόσμου στον οποίο έπρεπε να δράσουν οι πράκτορες της CIA, οι οποίοι έπρεπε να ανταλλάσσουν αστεία με τον άνθρωπο που πίστευαν ότι ήταν υπεύθυνος για την ανατίναξη του αεροσκάφους της PanAm.